Việt Nam siết chặt gian lận "transshipment" — điều doanh nghiệp thương mại cần biết

Tóm tắt

Sau thỏa thuận mới với Mỹ, Việt Nam sẽ áp dụng mức thuế nhập khẩu trung bình 20% thay cho 46% như đề xuất ban đầu. Tuy nhiên, đối với những trường hợp hàng hóa bị phát hiện là “chuyển tải bất hợp pháp” (tức nhập từ Trung Quốc qua Việt Nam rồi xuất đi Mỹ để tránh thuế), mức thuế sẽ lên tới 40%. Chính phủ cũng đang chuẩn bị ban hành nghị định siết chặt kiểm soát xuất xứ và tăng cường xử phạt vi phạm. Đây là tín hiệu cho thấy môi trường thương mại sẽ minh bạch hơn, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về tuân thủ đối với doanh nghiệp.

1. Bối cảnh chung

Đầu năm 2025, phía Mỹ đưa ra kế hoạch áp thuế 46% với hàng hóa Việt Nam nhằm ngăn chặn rủi ro gian lận xuất xứ. Động thái này gây lo ngại lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Thông qua đàm phán, Việt Nam đã đạt được thỏa thuận giảm mức thuế xuống còn 20%. Đổi lại, Việt Nam cam kết kiểm soát chặt chẽ hơn và đồng ý áp mức thuế 40% đối với các lô hàng bị xác định là gian lận chuyển tải.

2. Quy định mới và hướng siết chặt

Theo tài liệu chính thức, Chính phủ đang dự thảo một nghị định mới với ba trọng tâm chính. Thứ nhất, quy trình xác minh xuất xứ hàng hóa sẽ được thắt chặt, đặc biệt đối với các mặt hàng dễ bị lợi dụng như nội thất, điện tử hay kim loại. Thứ hai, hoạt động kiểm tra, giám sát tại khâu xuất – nhập sẽ được tăng cường, bao gồm kiểm tra đột xuất. Thứ ba, mức xử phạt đối với hành vi gian lận sẽ cao hơn trước, nhằm tạo sức răn đe đủ mạnh.

3. Tác động đến doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp làm ăn minh bạch, quy định mới giúp tạo sân chơi công bằng hơn. Hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng, hồ sơ đầy đủ sẽ được thông quan thuận lợi, thậm chí gia tăng niềm tin với đối tác quốc tế. Ngược lại, những doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức đến kiểm soát chuỗi cung ứng hoặc không chuẩn bị tốt hồ sơ xuất xứ sẽ đối mặt với nguy cơ bị kiểm tra gắt gao, chịu mức thuế cao hơn hoặc bị mất thị trường.

4. Doanh nghiệp cần làm gì?

Để thích ứng, các doanh nghiệp xuất khẩu nên chủ động rà soát và quản lý chặt chẽ chuỗi cung ứng của mình. Mọi chứng từ liên quan đến xuất xứ cần được chuẩn bị đầy đủ và nhất quán, tránh tình trạng khai báo mơ hồ. Ngoài ra, việc xây dựng cơ chế kiểm tra nội bộ, đào tạo nhân sự phụ trách xuất nhập khẩu và chuẩn bị phương án đối phó nếu bị nghi ngờ gian lận cũng rất cần thiết.

5. Kết luận

Việc siết chặt kiểm soát gian lận chuyển tải là bước đi tất yếu để Việt Nam bảo vệ uy tín thương mại quốc tế và củng cố niềm tin với các thị trường lớn như Mỹ. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để các doanh nghiệp khẳng định năng lực cạnh tranh bằng cách tuân thủ luật chơi minh bạch, lâu dài. Xuất khẩu bền vững không chỉ là mục tiêu, mà sẽ trở thành lợi thế trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng nghiêm ngặt.